3-7 mettasimtas “Guddiska” kapurna en Sembai
En Sembai wīrst zēidusis pintis delīkan sirzdau Rūsjans be Palēnans. Pirzdau zēisnan archeolōgai enlaukijja stan plattibin be aupalla 3-7 mettasimtas kapurnan. Skaitātun tālis
Arkīws stēisan tēgan: archeolōgija
Gaudītjai: Archeolōgai aupallusis trins VI – I mettasimtas pirzdau nūsan ēras wāisins
Archeolōgs Ēdwins Zalcmans aupalluns en Gaudītjan parku (kits emmens – Teodōras Krōnes parks), kawīds ast teinū Kunnegsgarbas delīks, trins aīstiskans wāisins. “Stan deīktan ast unikālan, kittan stawīdan en Kunnegsgarbu ni turrimai. Teinū turēimai tēr līkutans archeolōgiskans nadirīsnans be aupallusis trins wāisins en parkas centru”, – gērdaui Ē. Zalcmans.
Pirzdau karjaūsnan archeolōgai aupallusis stwen mezolītas wāisin.
Ē. Zalcmans eīskina, kāi en wārans kērdans stwen tekka appi be bēi spārts brewīngi organizītun stwen wāisins. Tēt dīgi Gaudītjai ast ēst prei subban wāran Prēigaras appis waggan, kawīda teinū iznīkusi.
Archeolōgs … Skaitātun tālis
AUPALTAS NAWWAS PAWĪSTIS IZ PRATENNJAS BE WĪDAWUTJAS KĒRDAN
Pirzdau delli mettans en Lēnis māteris (est. Lääne maakond) Ullastis kāimu wīrs aupalluns saggan en swāise padwarrju. Pērnai stas wīrs etdāi din archeolōgamans. Sags pateikāts iz aūsintan brōnzin. Na saggan pastāi etwaidintāi ketturjai zwērjai, sendēntjai swastikan. Tallinas archeolōgs Mauri Kiudsoo gadāi, kāi mazīngi datītun stan saggan ezze 550 ērgi 600 m. Tāns mēri, kāi pirzdau 1400 mettans en stesmu deīktu, kwēi sags pastāi aupalts, bēi jūrjas krānts (teinū ērgi jūrjan ast zūrgi aīnan kilōmetran) be stwen bēits āustjan per laīwans. Skaitātun tālis
Kalabijjan iz marrjan
Interessantis prēpalis audāi si en Kunnegsgarbu. Wīrs aupalluns kalabijjan (ezze X mettasimtu) na Prūsas marrjas krāntan.
Kāigi mazīngi widātun na auīmsenjan subban kalabijjan spārts labbai erlaikāi si, tēr enrūdi — sta ast spārts retawīngi. Kāigi bilāi subs wīrs: “Pa kāukan zigzdan izmūwa di bē sirzdau zwīrkstan bēi kalabijjas delīkai. Dwāi delīkai, kawīdans as aupalluns pussimetras aīnan ezze kitsmu”.
Teinū kalabijjan ast prēi restauratōrjans.
Archeolōgiskai aupalsenjai iz Deināgalindan pastāi perlaīstan en Panewezjas mūzejan
Panewesjan (Panevėžio) mūzejs priedēi archolōgiskans aupalsenjans be istōriskans ekspōnatans iz Deināgalindan (teinū sta ast Maskōwas skrits) prēi swāise archolōgiskan kōlekcijan.
En Juknawai dīgi mazīngi aupaltun āngins ūnzai lāngstas
En subbai Deināgalindai ānkstais buwīna wakkarabaltai, panzdau tenēi bēi asimilītan pra slāwans. Stesse paggan stas regiōns, prei appin Prōtawan, be subs Maskōwas regiōns (skrīts) turri baltiskans emnins stēisan mēstan anga appin, dīgi īr teinū en dialektamans mazīngi … Skaitātun tālis
Swentas anzanas kalms pastāi aupaltan prei Russin
Swentas anzanas kalms
En Mēmelis skrittei swentas anzanas kalms pastāi aupaltan pra mēmeliskan žūrnalistan Denīsan Nikitēnkan. Ainuntkawīdai zmānes mīri, kāi stan deīktan mazzi būtwei Rāmawa anga tenesses likkjai. Arwiskai stwi nika ni mazīngi ebgalwātwei.
En swāise Feisbuku tāns peisāi, kāi en 1801 m., en Nōrkaitjas dwarras ldjūdjas Gōtliebas Gabrielas Fūnckas lāisku intrīgiskas enpeisāsenis pastāi palaīstan ezze stan deīktan, kawīdan stas miksis kāupi. Tāns papeisāi, kāi stwi aūga debīks anzans, prei kawīdan bēi pazēistan buttan.
Adder prūsai stwi turīwusis Patrīmpas stātuwikan pa ainuntkawīdan karjāusnan, … Skaitātun tālis
Prūsisks zirgs: 1000 m. istōrijas
Stan rēizan en leītawiskasmu festiwālju Mėnuo Juodaragis “Mēniks Kirsnāraggisks” Rāmans Pillawa laikāi lēkcijan ezze prūsiskan zirgan: Prūsų žirgas: 1000 metų istorijos “Prūsisks zirgs: 1000 m. istōrijas”. En lēkcijas pagaūsenju Rāmans gērdaui ezze zirgas perōniskan zentlisnan per wissans indo-eurōpinans. Tūls gērdautan ezze ēnkapans ēmperi sen zirgans: kaddan prūsai / aīstjai pagaūwa turītun “zirgiskans” ēnkapans — prawerru pazentlitun, kāi pa autōran prūsai nikaddan ni deginna zirgans, degginantei zmānins. Autōrs perwaidinna kōncentracijas stēisan “zirgiskan ēnkapan” be citāja krōnikins, kwēi papeisātan, kāi prūsai bāi aināi iz lāimaisins.
Dīgi bēi pawaidīntan biskin iz … Skaitātun tālis
Dabber aīns sags sen ērbans pastāi aupaltan en Sakkaimu
Antars sāgs kawīds pastāi aupaltan ni wārai
En Kunnegsgarbu en Sakkaimu āntars sags stesse “Kunnegsgarbas mēstas gruntinikas” pastāi aupaltan. Prawerru gērdautun, kāi stawīdan pabilīsnan “sags stesse Kunnegsgarbas mēstas gruntinikas” dāi žūrnalistai en Raggan 2014. Subs sags ast leītan skārstiskan skrittan na kawīdan ast skaitāi sen ērbans, sīrzdau eraīnan stawīdan skaītan ast kittan skaītan sen skrīzjan — bilāi di, kāi sta ast “bōhemisks” anga “čekiskan”.
Prawerru preiminītun, kāi Kunnegsgarbas gruntiniks bēi kunnegs Otokārs II Pšemisls, kawīds en 1254m. enimmi pāwestas nadājan izpilnintun karregan prīki “pagānans prūsans”. … Skaitātun tālis
En Kunnegsgarbas muzēju tikka grazintinnis 1500 metāi wāran
Tēnti en Kunnegsrgarbas muzējas ekspōzicijai ast “nawwas” grazintinnis, tennas ast ni mazzāis 1500 metāi wāran. Maskōwitisks mēcens perlaīdi wissans ekspōnatans.
En kōlekcijai ast brōnziskas be sirabliskas fībulas be pakabīnlis, tennas pastāi dātitan zūrgi 5-7 mettasimtans. Ānkstais newīnjai iz pawīstins bēi en Kunnegsgarbas muzēju “Prussia-Museum”.
Prūsiskan bālgnan
Pragūbi jāu 6 metāi pa prūsiskas sirabliskas bālgnas auplsenjas, be Wassarinas 27 d. en Kunnegsgarbas muzēju stan bālgan pastāi prezintātan jaukummans zmānimans.
Tikrōmiskai būlai gērdautun, kāi sta ni ast subban bālgnan, adder wīngas kalsnā.
Wīngs pastāi aupaltan en 2008m. pra K. Skworcōwan, en Stantawai. Prawerru gērdautun, kāi stawīds aupalsenis ast spārts wertīngin: dabber nika palīgu ni bēi aupaltan.
Prūsiskas bālgnas wīngs sen ōrnamentan
Kalsnā sen ōrnamentans ast en skandināwisku stīlu, na tennan mazīngi widātun figūrins stēisan zwērin (kurws anga zirgs be pipellis), zmānin be geōmetriskan zentlan.
Subs K. Skworcōws mēri, … Skaitātun tālis