Pergrubris

Prūsiskan Nawwan Mettan, pa 16 mettasimtas appuns, pagaūnja si en Pergrubrjas dēinan, s.a. zūrgi sakkjas 23 d.

Wassaras kalēndaras lōgiki turīlai būtwei stawīda:

zūrgi pāljas 20 d. ast Wassaras Līgjas.

Pirms Mēnikas rags pa Wassaras Līgjans ast Dēiwis gīmsenis. Dēiwi ast Kurka. Wassaras Kurkas aspektai ast: Austrā, Deināina. Stas kēsms ast dabber undas sfēra. Stesse paggan Maldā Dēiwi gemma en undu, en jūrju, en marrjai.

Tālis zūrgi sakkjas 14 d. Saūli praēit iz undas sfēran en dāngus pannus sfēran.

Āntars Mālds Mēniks pa Wassaras Līgjans ast Pergrubris, kaddan Saūlis warē etwerrja zemmin. Subs Pergrubrjas emmens ast kliptan: „stas kas ast per gārban“. Stwi mazīlai būtwei klipts aulemts Trīmpas aspekts. Trīmpas kēsms turīlai būtwei ezze sakkjas 14 dēinai ērgi Berzis dēinan anga ērgi Kaupālin. Sēntjai “per gārban” Dēiws turri trīmptwei stwi be teinū. Trīmps simbōliskai ast subban zemmis wīrsawiskan, arāiks sirzdau zemmawan be zemmis swētan. Trīmps ast spārts taūws prēi mans, zmānins, adder ainawīdan tāns ast biskin “stwen“ – per Gārban, per zemmis wīrsawiskan. Kittapausiskai sta zentli, kāi debs chōnisks Dēiws ni ast jāu en subsmu Gārbu kāigi en zēimas kēsman. Tāns ast ikāigi jāu Stwi, tēr adder per Gārban. Be stwi prawerru paprestun tenesse galwas segīsenjan: sēntjai per Gārban (kaddan tāns ast jāu en pannus sfērai ) Dēiws turri trīmptwei – aktīwitun zemmis wīrsawiskan, izēitwei en laūkan (en lāukan plattibin) sen swāise Klaūtalan, kāi etwerlai Zemmin.

Mērintjai ezze Trīmpan prawerīlai turītun en galwai, kāi zmānes widāi arāikansirzdau Trīmpan be Patrīmpan. Mazzi būtwei, stas kas izēit en zemmis wīrsawiskan ast Patrīmps kāigi appi, kāigi āngs.

Adder astronōmiskai/astrolōgiskai Pergrubris ast Saūlis praēisenis iz undas sfēran en dāngus pannus sfēran, s.a. iz Zukkans en Awwinan. Sta audāst si zūrgi sakkjas 14 d. (pa sidēriskan/weddiskan zōdiakan) anga zūrgi pāljas 21 d. (pa wakkariskan/trōpiskan zōdiakan). Anawīdan turīntjai en galwai nawwas mettas aspektan, ukawalnan swentintun stan swentikans en pirman Mēnikas raggan pa Wassaras Līgjans.

Tēt dīgi prawerīlai turītun en galwai, kāi Pergrubris mazzi turītun en sebbei tūlan amziskan līgmenins:

  • Awwinas zōdiakas zentlan ast Garrjan. Praēisenis iz undas sfēran en dāngus pannus sfēran ast Trīmpas gals (kāigi Swētas Ānginas gals), kawīds izwakēi nawwan wegetācijas kēsman. Mērintjai ezze Garrjan, Pergrubris mazīlai butwei stas, kas PER GARRJAN. Be Gārbs kāigi dīgi Garrjan ast Swētas sirdawas simbōlan;
  • TR- praēisenis en GR-/JR- kāigi iz Trīmpan en Garrjan. Faktiskai Strēla wīrst en rūnan jēran ᛃ . Be staddan jēr-/jār- mazīlai būtwei sēitan sen wāran ēngliskan ġēar “mettan”, ēng. year, miks. Jāhr be t.t.;
  • JR- kāigi PER JŪRJAN;
  • spārts amziskai kummetjai mazēi sēitun stan sen wīrdan GRUBS be paprestun Pergrubrjan kāigi stan kas “grubbai pergūbuns”.
Zōdiakai. Praēisenis iz Zukkans (Kaūkas Strēlan) en Awwinan (Garrjan).
Pergrubrjas swentikai en Sūdawai

En “Sūdawas lāisku” papeisātan, kāi iz wissans kāimans zmānes senrīnka si en aīnan buttan/laūkan. Stwen stalāi pīws. Wārskaits-waīdils erlāngja sen rānkan kārtin, pilnan pīwas, be en pagaūsenju madli dēiwan Pergrubrjan:

1) Warewīngisis dēiwe Pergrubri,

tū izgunna zēiman,

tū etwārtai wartinna lappans be zāljans pastippai tāutai,

mes madlimai ten, kāi tū augīnlai nūsans arrjans

be galīnlai wissans nizāljans.

Wārskaits Lutāurs lāika kārtin sen dāntins

Wārskaits metta kārtin pra galwan

Tēt bilīntjai tāns imma kārtin sen swāise dāntins, pūja pīwan be metta kārtin pra galwan, ni kāusinantjai din sen rānkans. Aīns zmānents gēidja nō stan, gabja kārtin, pilnina din sen pīwan be dēt din prei wārskaitan. Staddan tāns imma kārtin be teinū madli dēiwan Perkūnan:

Perkūns

2) Ukadebbaisis Dēiwe Perkūne,

madli dāis nūmans

etnīwingin ānkstan āglan,

izgunnais Pikullan

sen wissans tenesse pikullans.

Be tāns etkūmps pūja pīwan iz kārtin kāigi pirman rēizan be metta kārtin pra galwan. Staddan wisāi kitāi zmānes pūja pa skrittan. Panzdau wārskaits madli dēiwan Swāikstikan:

Swāikstan

3) Warewīngisis Dēiwe Swāikstike,

erswāikstinnais sen swajjan Swāikstan

nūsans arrjans, zāljans be pekku

en labban be tikrōmiskan kērdan.

Etkūmps wārskaits pūja pīwan. Be staddan tāns pagaūnja madlitun dēiwan Pilwītjan anga Pilnītjan:

4) Warewīngisis Dēiwe Pilnīti (/Pilwīti)

dāis pilnai paaugīntun labban āustan,

pilninais nūsans laūkans sen grazzjans warpans,

pilninais nūsans jaūjans sen arrjans.

Wārskaits pūja iz kārtin be wisāi dīgi pūja be gremja grēmans Deiwammans. [pa Sūdawas lāiskan, BRMŠ II, 145 be pa Bretkūnan, BRMŠ II, 313]

Tētet, Pergrubrjas swentikai ast apperausna ketturjamans Deiwammans: Pergrubrju, Perkūnu, Swāikstiku be Pilnītju. Ast dīgi kittas Pergrubrjas maldas wariāntis iz kittans appuns:

O warewīngisis nūss Dēiwe Pergrubri,

Dīnkawimai tebbei, kāi tū izgūnuns zēiman,

Be etwārtai wartinna nūmans daggan,

Mes madlimai ten, kāi tū dālai nūmans labbas āustas mettan. [pa Guagninin, BRMŠ II, 493]

Pergrubri, tū izgunna preiilginusjan zēiman, tū palaipinna aūgtwei wisēimans aūgjamans, zāljamans be kweitjammans en pastippai taūtai, mes teinū madlimai ten, kāi nūsans arrjans, jāu sētans be kawīdans dabber sēmai, tū laipīnlai lāimiskai augīntun, kāi wāltjas aūglai tūlinai, adder wissan nizāljan, madli, subs pernaikinnais! [pa Strijkōwskjan, BRMŠ II, 549]

Pergrubri, tū gunna zēiman,

Tū etwārtai wartinna wassaras tuldīsnan,

Tebbei dīnkun, kāi kweitāi laūkai be saddai,

Tebbei dīnkun, kāi zaljāi līndas be medjāi. [pa Lasickjan, BRMŠ II, 599]

En folklōrei Pergrubris ast mālds, ni pattinuns Perkūns, kas turēi westun be enweisīntun Zemmin. 

Pergrubri, etskīs ankstāi

Pergrubri, mūjais s’ gaīlai

Pergrubri, jēis en laūkan

Pergrubri, immais klaūtalan

Pergrubri, etklaū’s zemmin

Pergrubri, tapīs zemmin

Pergrubri, laīdjais rassans

Pergrubri, meddus rassans

Pergrubri, laīdjais zāljans

Pergrubri, sīlkas zāljans

Pergrubris pergūbi sen klaūtalan etklaūtun zemmin

Krikstjāniska Welideinā enīmusi ēn sin Wassaras Līgjan be Pergrubrjas swentikan zentlisnans be simbōlans, kāigi ppw., Swētan tikka iz Pāutan (en Pagaūsenju bēi tēr undāi pa kawīdans plūwusi Ants, kawīda dēwusi pāutan). En Pergrubrjan dīgi turrimai pāutans, deznimai enkeptans en geītei. Stan geītin sen enkeptan pāutan prawerru enkāptun en laūku – tēt apperautun Pergrubrju.

Swētan tikka iz Pāutan

Pāutai en Pergrurrjas / Jārjas swentikans

Tēt dīgi Pergrubris iz amzjan gērbans („Adli, angzdrjan kunnegini“, „Nerringa be Naglis“) enimma ēn sin stawīdans dēlatajans, kas turri ebwarītun jūrjas anginan be pa stan ebwarrin, swētan etkūmps pastānja zalljan be wassara pagaūnja si. 

Jūrjas Āngins en gērbai “Nerringa be Naglis”

Pergrubris ebwarēi Ānginan, bareljeffan en Dorotējas gatwei, Merūnai

Pergrubrjas / Jārjas swentikai prei Molētans

Pergrubris en Sūdawai prei Marijāmpolin


Pergrubris en Sūdawai prei Marijāmpolin
Pergrubris en Sūdawai prei Marijāmpolin
Pergrubrjas swentikai en Sūdawai prei Punskan