Eršandau as gērbuns kaīgi būrai be kitāi prastāi zmānes zmōnina be upperau madlīntei izpalsenin swāise dēlu anga audātisku naūtin, tēt dīgi kawīdans dēiwans preiwakīnusis. Adder teinū as wīrst gērbuns kaīgi jūrinikai be debīkan jūrjan be abbejan marrjan preikrāntan buwīntajai zmōninusis jūrjas dēiwan Gardāitan be ka tenesmu upperau prei audātiskan naūtan. Tenēi ermēriwusis kāi stas dēiws ikāigi debīks ēngels stalāi kīrsa jūrjan, be kwēi tāns willa, stwen be dumja wundans, laīwans be wisasan kittan sen swāise wētran. Kaddan tāns ernertijja, staddan sen swāise dwesnas warrins ebwartinna laīwans kāi tenēi skēndlai, anga aupidda tennans en stawīdans nipakīwingiskans deīktans kāi tenēimans stwen papalla izbandātun naūtan anga tenēi wisāi lamja si. Dīgi tāns waldīwa zukkans en jūrju be wissan, kas buwinna en wundu. Stesse paggan tennan zmōnina buwīntajai prei jūrjan anga stāi, kwāi maitāi si ezze jūrju, stawīdai kaīgi glīses rīnkitajai; esketteran, malkan angan kittan zukkan gabtajai be kitāi tenēimans palīgu. Upperan, kawīdan tenēi segēi ēmperi, preipalla tēt. Tenēi en jaūjamans anga skūnimans aubīrga zukkans, lazinna tennans na skīstans niebstegiskans lūbans anga sālman, īst be pūja iz medjanītins anga empēriniskai iz mazzans gilluns minsāwins. Stwen būwai be tenēisan waīdils anga eptmanis, kas delijja wētrans, be bilāi tenēimans, kwei be en kawīdan dēinan tenēi turri zukkautwei be t.t.
Stwi as wīrst gērbuns retawīngjan gērban be rittuns, kawīdans en 1520 m. segīwusis en Sembas krāntu buwīnantjai būrai, kāi gīnlai sin. Tēt šin gērban mennei, pa māise be kittan labban zmōnin deznimans madlans, etkedduns dēiwadeiwūtisks, en tikrōmiskan dēiwan druwīnts prūss. Tennan (mes) paklausīwusis ezze waraprūsiskans upperans be pajuksmans be nadāimai tenesmu kitawīdiskans nadāsnans, kāi tāns, waīdantei ezze stan, engērdaulai swāise presnan. Be stwi ka tāns etrāwuns. Mazīngi sta, ka segīwusis di wārai, ebpeisātan be seīlawingi pastānja sargātan pra zmānins, adder tāns ezze stan nika ni waīda be tāns ni mazēi ezze stan nika engērdautun. Adder ka preipalluns niwārai, ka tāns waīda — ezze stan tāns kwaitīwuns pa māise madlan eīsku preilaikātun, nika ni wīngrauntei, gērdau tēt tikran, kāigi stas preipalluns. Tāns mazēi, naūts preipalluns, wīdikautwei aušaudīwingimans zmānimans, kwāi dabber ēmpersin sadinna giwītwei. En 1520 m., kaddan Tenesse Praswāikstista pertiksniskas kunegiks be rikīs Ālberts, wāraisis Brandenburgas mārkgrewis be kunegiks, anga nūse ukamīlas Jeruzalas mērgas miksiskas ōrdenas en Prūsai magīstras, rīkuns be pagaūwa etwiran karjāusnan sen Tenesse Praswāikstistan be Pertiksniskan kunegikan be Pōlas rikijjan be t.t. kunnegan Zīgizmundan, pōlai napallusis en Pameddjan, panzdau dīgi en Natāngas, Bartas be kittans Prūsas zemmin teritōrijans, kawīdans teinū turri Ōrdens. Tētat tenēi [— pōlai] sen debīkan karjāusnan pragūbi pra tāutan; grābi, pagābi, degginusis be galīnusis; izpāustinusis tāutan, pergābi delli mīstans. Adder zmānes, buwīnantjai en Sembai, mazēi dēininiskai, be sklāitewingi en naktin, widātun en wundu etswāikstitingjan ugnin. Zmānes dīgi waīdusis, kāi tenēisan spārts teīsinisks magīstrs be rikīs ni bēi gattawan prei karjāusnan; be taūtas gīnsna turēi tēr kareūsnikan līkutan saūwan be stesse paggan bijāi, beggi ni bēi ni pagalba, ni pagalbesnis ezze prēisikamans, kwēisan laīwai pastāi widātan bē en jūrju, bē en marrjai. Tenēi mazēi, kaīgi be kitāi, būtwei izpāustuntan be pernaikīntan. Stesse paggan tenēi bēi spārts zūrginuns be laukīwusis wīdan, kaīgi mazēi aulānktun perejīngjan naūtin. Beggi wisāi spārts bijāi, aīns pawīrps, bilīwus si per Walstīnan Suplītan, kas bēi tikkars waīdils, pawakīwuns kāi tāns waīda wīdan, kaīgi etlaikātun prēisikans, be ik tāns turīlai auktimmiskas preiwērpesenin per stan be gaūlai ezze būramans pagalban be senwaitjāsnan, staddan niaīns iz wīdantans laīwans ni turīlai preiplūtwei prei tenēisan krāntan. Kwatīwusis di wissan stan pawakītun rikijju magistru, dwāi Sembas pertreppenikai izjāja en Kunnegsgarban. Tāns [= gērbtajs] ni bēi waīduns, sēn kan be ka ezze šin astin bēi gērdautan. Adder tenēi stwen bēi ni ilgai be [etwartīnusis si] pawakīwusis, kāi tenēisan etnīwingis wāldniks rikīs magistrs ast sātwintiskan stu, kāi tikka stawīdai, kwāi mazēi pagalbtwei, patikīntun ka nika labban, kāi krāntu būlai ēnterpan. Sen šin etrāsenjan āntran rēizan sen kittas krāntas būrans pagūbi di per paminīngjan waidīlan Walstīnan, pawakīwusis tenesmu etnīwingis kunegikan madlan be senwaitjāsnan be madlīwusis tennan sen kunnegikas emnin izreizan pagaūtun kāi mazīlai patikīntun labban, ikkai ni preipallai naūts. En stan paminīngis Walstīns Suplīts etrāwuns, kāi tāns kwaitīlai sen dēiwan pagalban patikīntun stan, ka taukinnuns. Adder kāi sta mazīlai patikīntun, tāns turri turītun stāran kīrsnan kūrwan anga wērstin, kan tāns kwaitīlai upperautun prei jūrjan, sen wissans šāisentans, pa tenēisan tāwan wāran pajūksman, be dwāi pīwas kannawins. Kaddan tenēsmu wissan bēi dātan, tāns laipīnuns auweztun wissan en krāntan prei Rantawan be stwen senrīkntun si būramans. Padirītun upperan preibīgawusis tūlan būran maldāi sūnus. Kaddan preigūbi di en deīktan, kawīdan waidīls etrīnkuns, tāns sūbs erbadda kūrwan, tennan pjaūwa, izwīlka tulawārtins, be pakalāwuns bastan kūrwan en delīkans, kaūlans be tulawārtins degginuns, be wissan mēnsan senrīnkuns en katillan sen bīrgingin labbai sūrun wundan. Wissan stan kērdan tāns sen naggins be rānkans segīwuns sklaitawīdans retawīngins skatīsnans, ainakīsmingiskai gērdauntei nijāukun prūsiskan madlan swāise deiwammans. Beggi mēnsa izrēizan labbai erwirra, tāns stwi, prei jūrjan, peteīkuns šmāuwan; stwi wisāi, kelli bēi wīrai (gennas stwi ni turēi preiwērpsenjan būtwei), īda mēnsan be pūwa pīwan ikkai mēnsa be pīws bēi. Kawīdans rittuns be kawīdans skatīsnans šis waidīls izpilninuns, paggatawinuns šmāuwan be panzdau pūjantei, as ni mazēi erzinātun. Pa delli dēinans pa upperan etkūmps tikka delli laiwāi, adder tenēi ni plūwa prei krāntan, ni ausadīnusis mazzans āldjans. Kasse paggan tenēi panzdau ni paškūndinusis, gērbusis pa karjāusnas wāngan delli jūrinikai, būwusis en stēimans Dancigas laīwans, wēlais perjāwusimans en Sembas krāntan. Tenēimans bēi nimazīngi ausadīntun si en krāntan, stawīdas tikslan paggan: ikāi tenēi preiplūwa iz Dancigan, kwaitīwusis izpāustintun tāutan be izgrābtun nigattawans Sembas buwīntajans, tenēi pastāi mēntitan pra stebbulan papāikan. Sembas krānts tenēisan akimmans perwaidīnus si retawīngi be stebbulai. Tenēi pamēriwusis, kāi en swāise gīwatai dabber ni widāi nika bajjawiskaisjan stu šin deīktan. Sklāits stan, dabber tenēimans perwaidinnus si, kāi tenēi widāi aūktan zigzdas gārban, aūgtan sen kāmstun meddjan, kwēi nimazīngi ausadīntun zmānins be kwēi tenēi nikāi ni mazīlai preikakīntun si prēi krāntan. Jūrinikai, kwēimans wissan bēi zinātan en stesmu deīktan mēriwusis, kāi stwi audāst si ainunts nilabs; stesse paggan tenēi, kāi aulānklai wārgan, ikāi nika ni preipalluns, etkūmps auplūwa en Dancigan. Adder, kaddan Sembas zmānes ezze stan izkirdēi ezze jūrinikamans, tenēi izrēizan pamēriwusis ezze swāise waidīlas upperan be tenesse waitjāsnan be papretta kāi šis sen swāise kunstan wissan stan patikinnuns be papaikēi jūrinikans tēt, kāi tenēi, nika ni kakīnlai, etterpusis. Stesse paggan panzdau tenēi spārts tennan teīsinusis.
Adder pas upperan prei krāntas būrans preipallusi stawīda naūts: tenēi ezze stessei kērdan, kaddan kurwas pastāi erbastan, anga 6, anga 7 metāi ni mazēi izgabtun nikawīdans zukkans. Krāntas būrai staddan immi sklaitawīdans pagaptans, kāi mazēi pagabtun zukkans, kaīgi bēi eršandau, adder wis bēi umzus, be dēlan be izlaīsenis. Izpallus di tēr tenēimans, kwāi dīrsinusis si auplūtwei en jūrjan tālis ku jāuku, be dīgi tenēimans, kwāi, perwekkusis wārgan, be auplūwa 5 anga 6 mīlis ezze krāntu. Stāi, kwāi tēt segīwusis, izgābi ka nika, adder kaīgi bēi brendu be wārgingi, eraīns mazzi gērdautun pa sin. Tūlan iz tennans sen mazzans āldins, plūwa en stawīdan tālan pintan en nitusnai jūrjan be tūlan iz tennans paskēndusis be prapallusis, staddan Sembas būrai deznimai glandīna, aīns kittan, naūtis be wārgas paggan. Tētat tennans spārts gnetti deīniniskai maitāsnas dilsenis, adder dabber tūls stan debīkan trintan wargan per tenēisan gīwatans, kawīds preipalluns deīniniskai per tennans brendu aupalāntei maitāsnan en jūrju. Stesse paggan tenēi pagaūwa mēritwei kasse paggan mīls Dēiws anga, kaīgi tenēi gērdau, — deiwāi bēi tēt spārts nērtingjan prei tennans, kāi ni tēt etimmi tenēisan maitāsnan, adder audīrsina be etimmi tenēisan gīwatans. Ēnwangan šēisan nideiwūtan zmānins graudīnsnas preikakīnusis si prei jāu paminīngjan waidīlan Walstīnan Suplītan, kas pawakīwuns, kāi stāi naūtis be nideiwūtiskwas preipallusis blāndas paggan; pjaūwuns kūrwan be upperawuns tennan na krantan deiwammans, tāns [— Suplīts] wissan augunni ezze krāntu, tētat ni tēr prēisikans, adder be zukkans, kawīdans tāns blāndas paggan staddan ni izimmi, — tenēi pastāi izgūntan be etlaikātan ezze krāntu pra dēiwans. Adder tāns waīda labban wīdan, kaīgi etkūmps prawerīlai etgaūtun pirzdauman deiwūtan zukkausnan, ik tēr tāns madlīlai. Kaddan stans, swāise waidīlas, wīrdans pakirdīwusis krāntas būrai, tenēi etkūmps ebtuldīwusis si, be wisāi tennan madlīwusis, kāi tāns etkūmps enwaidīlai swāise waīsnan be etnīstin be tenēimans pagalblai. Ik tāns etkūmps mazīlai etgaūtun zukkans, kāi tenēi pastāi zukkautan kaīgi ānkstais, tenēi būlai dīnkawingin deiwammans, be tenesmu be nikaddan ni mīrslai stawīdan labban dēlan. Senrīnkusis si prēi ten krāntas būrai madlīntei be sklāitewingi stesse tenēisan nideiwūtiskan paggan, kawīdans tāns, iz kaimīniskas kaīman stēisan būrans, labbai waīduns, zūrginuns waidīls Walstīns Suplīts preigūbi be pataukīnuns tenēimans pagalbtwei; adder tenēi turēi tenesmu kāuptun kīrsnan skeūrin be labbai tennan ermaitātun. Būrai, stan rēide izklausīwusis, rēide senrīnkusis penningans, izpilninusis ka madlīwuns di, sklāits stan, pa waidīlas palaipīnsnan kaūpi dwāi pīwas kannawins. Be kaddan skjāuri pastāi labbai ermaitātan, waidīls palaipīnuns skjāurin be pīwan, kaīgi staddan kūrwan, auweztun prei Rantawas krāntan, kwēi tāns šin kīrsnan, labbai stāran instraniskan skjāurin, pagār līstantei sen retawīngins skatīsnans, erbadda, swilla be labbai gattawinuns. Panzdau tāns pjaūwa spennins (ka sklāitewingi etminīwus si) be, iztarēi anga murrau delli wīrdans, guzzi tennans en jūrjan. Pirzdau lazīwuns di skjāuris mēnsan en debīkan kattilan, tāns dabber tūls bilīwuns be izpilninuns wisawīdiskans swāise waīdilawīngins skatīsnans. Wundan en kattilu bēi sūrun be bīrguns en debīkasmu panniskan. Kaddan mēnsa pastāi bīrgtan sūit, wisāi šāisentei turēi īstun be izpūtun pīwan. Ni prawerru preispārtintun tennans segītun stan, beggi deiwāi kwaitēi turītun lāustingins wāikans; be tenēisan upperan be šlūzisna ast stawīdai, kāi tenēi rēide īst mēnsan be krāujan. Tētat eīsku, kāi kwāi deiwāi, stawīdai ast upperan be šlūžisna. Mazīngi turri būtwei labbai deiwāi, kwēimans šlūzitwei prawerru pūjantei be gerīntei, sklāitewingi kaddan prawerru sen tennans ēnrankinstwei.
Wissan, kāigi sta audāi si be ka segīwusis pawīrps prūss Walstīns Suplītas, eīskununs stanķismiskas Pabētjan nōseilaniks Mikkels Wīlis (Michael Wille). Prei pirman izlaukīwuns di wissans skrittans, en wangai stēisan pāljan tāns pawakīwuns ezze stan Sembas bīskapu Geōrgu von Pōlencu (Georg von Polentz), kawīds, izkirdīwuns ezze stan pagūnibin, bēi spārts nērtingjan be taūwu prei swentikans “Swentas naseīljas perēisnan” perjāja en Pabētjans. Tāns laipinnuns deznimai paminīngismu Walstīnan Suplītan izreizan sen kittans krāntas būrans, pagūniskas waidīlas drūwjan ginnins, s.a. sen stans, kwāi tennan laikāi per swāise dēiwikan, perjātwei en Pabētjan pillin be preistatīntun si tenesmu. Emprīki tennnan stalāi 73 wīrai, senrīnkusis iz 8 kāimans, wisāi stāi, kwāi gīri skjāuris mēnsan prei jūrjan be pūwa sen swāise waidīlan labban pīwan. Kaddan tenēi grikaūwa, paminīngis rikīs Sembas bīskaps rādiwus si, kaīgi prawerēi tennans sūnditun, be staddan bēi prestan sūnditun pagūnans pa peršlūzisnans be ensadīnsnans, stūrnawai be sklāits (wiskawīdiskan) etwērpsnan. Adder pagūnan ginnis enwarinnusis delli teisīngiskans zmānins izrēizan sen tennans spārts madlītun rikijjan bīskapan, be bēi kakīntan, kāi tenēimans [=pagūnamans] mazīngi pawārgautwei en kīrkei be lāngus sūnds bēi ensadīntan, kas bēi izpilnintan. Paminīngis rikīs Sembas bīskaps laipinnuns teīktun papīran krōnin, stawīdan kaīgi jaūku buwāi bīskapas kēlms, na kan bēi glaubātan skjāuris be pikulas galwas. Wisāi grīkiwusis būrai turēi senrīnktun si pirzdau Pabētjan pillin en ainasmu buttan, stwi tenēi turēi auwīlktun si wīrsawans rūkans, nurtwins ērgi sawinzlin tenēimans dīgi prawerēi erpjaūtun, rānkans tenēi turēi sukrikstētan laikātun na kreklan be en erainassei rānkan pēstun labbai senwijāwingin ilgan, lānkewingin skūliskan rīstin. Paminīngin papīran bīskapas krōnin māuki di tenēisan bīskapu, anga waidīlu, na galwan. Adder beggi bēi kīsmus (ēitwei) en kīrkin — laikātun missan be preddikautwei, paminīngimans būrans sen tenēisan waidīlan bēi lapīntan ēitwei en kīrkin.

Kīrkis līgan bīskapu stēisan waidīlans

Wisēisan ēmpirzdan gūbi paminīngis waidīls Walstīns Suplīts sen swāise bīskapas krōnin, na kreklan en krikstīningimans rānkans pīduns grazzjans, lānkewingjans, īlgans, labbai senwijāwingjans skūliskans rīstins. Kitāi būrai akrāts nadirīwusis kīrsa tennan ergi debīkan altārin stesses Pabētjan deīktiskan kīrkin, kwēi tenēi, pusināgai be pagrazzintun sen rīstins, turēi, stalīntei prei altārin, pawartīntun si prei zmānins; sirzdau stan pirzdau grikaūsnan bēi ergremtan, panzdau grikaūtan. Paminīngis bīskaps laipinnuns izwakītun nōseilanikan iz Laigītans (Legitten), kas labbai makēi prūsiskai (bilītun), be tenesmu, tērpauntei swāise bīskapas būsenjan, laipinnuns en Pabētjan kīrkei pirzdau swentikans iz erlāngsnan iztarītun labban, drūktawingiskan preddikausnan prīki pagūnibin. Sta izpilninus si, tāns en wangai spārts seīlawingi paskulīwuns wissans zmānins madlītun per nideiwūtans grīkenikans, kwāi tenēi teinū ast, be sen tikkaran pateīsin madlītun padāwingin be milītasjan Dēiwan, kāi tāns sen swāise minkstan labbiskwan etwartīlai stans nideiwūtans en swāise drūwjan, kāi etwinūlai tenēimans grīkans, kāi sen tenesse swentan wīrdan be naseīljan būlai erswāikstintan, tenēi etkūmps etgīmlai be eternaunūnlai, kāi tenēi pastālai en būtiskas prābutiskai enkabītajans, gaūlai deiwūtiskwas warrin be rīplai pas tennna. Ezze līgan be etwartīnsenjan paplattinta waīstis en pastipai Semban, en palīkingei dēinan en Pabētjamans senrīnkusis si debīkan tūliskan stēisan zmānins, tūls dirītwei, adder ni madlītun Dēiwu per nideiwūtiskans grīkenikans. Senrīnkusis si zmānes iz 7 anga 8 parāpijans stesse Sembas krakstans be īr iz Kunnegsgarban, wisāi ni mazēi talpīntun si en kīrkei. Kaddan rikīs bīskaps widāi stawīdan zmōnin senrīnksenin, tāns laipinnuns dabber dwāi nōseilanikamans stawīdan preddikausnan gērdautun en kīrkis padwarrju. Be sta bēi izpilnintan, — en debīkai wajīkan, kawīdas staddan dabber bēi en kīrkis padwarrju, erainasmu iz tennans izrēizan erlāngsnas pastāi preigattawintan, antrammans — kīts erlāngsnas, be tenēi abbai, digī kaīgi stāi en kīrkei, pagaūwa makīntun pīrman be kittans Dēiwas palāipans sen Dēiwas wīrdans, izeīskinus si, kāi spārtais prawerru aulānktun stans brendan grīkenikan be tennan perwektun, staddan angzdrei, āngis be glōsanas aubigāi, be perwūkau, kāi tenēi [— zmānes] pa krikstjāniskan mīlin madlīlai pirzdau Deīwan [per] stans bajjawiskai zemmans, nideiwūtiskans zmānins, kāi tennans lāustingai be ezze sīru etwinūlai di. Pa wangan stesses preddikausnan, rikīs Sembas bīskaps enteikāwuns tēt, kāi waidīlan bīskaps turēi stalītwei prei aīnan kōlunin, adder tenesse ginnis — pa aīnan prōpaus tennan praēitwei, adder eraīns turēi pirzdau tennan niilgai pastalītwei, be staddan stas waidīlan bīskaps swāise māldaisins be ginnins pamukīntei sen dwāi labbans rīstis brukkins, anga walns gērdautun, sūndiwuns, kāi tenēi ezteinū ni šlūzilai redasmu dēiwan anga kittans ni auwīlklai ezze Dēiwu, nūse Pagalbeniku, anga ni perwedālai. Adder tētat wissan tēt audāi si, be waidīlan bīskaps turēi enīmtun sūndun ezze swāise māldaisemans be ginnimans, be erāins etminīlai si pagūnins būrans turēi pa aīnan sen teisīngiskan pateīsin prēitwei prēi tennan be, pawaidīntei dīnkan per tenesse rāmiskwas mukīnsnan, bruktun tennan sen rīstin dwāi rēizans. Tēt tenēi sen rikijjas Sembas bīskapas palaipīnsnan be izpilninuns. Adder sirzdau tennans aīns, sen emnin Pīteris Weniki (Peter Wenicke) bēi stawīdan dīnkawingin be tēt pawaīseniskai etplatīwuns swāise mukinnewju sen dwāi brukkins, tēt stūrnawai wargīwuns tenesse kērmenin, kāi waidīls ezze gulsenju skatēi be tenesse kēlms krūwa ezze galwai. Tētat panzdau stesmu waidīlan bēi etplatētan zūrgi 150 brukkins. Kaddan wissan stan bēi izpilnintan Sembas bīskapas laipinnuns paminīngimans pawārgaungins wisēimans eraīnan mettan, eraīnan nadēlin pra preddikausnan stalītwei en Pabētjamans pirzdau altārin be seīlawingai klausītun, kāi gērdautan. Pas mettan tenēi wisāi izrēizan be eraīns sklāitewingi wīrst turīwuns swāise grīkin grikaūtwei nōseilaniku be pazndau enīmtun “grīkan izdāsnan” be swentan Kristus mēnsan be Krāujas Sakramēntan, tēt etkūmps wīrst būwus preidātan prei nūse Rikijju Kristan be tenesse Kīrkin. Stan tenēi spārts lāustiningai be paklusmai izpilninusis.

Lucas David
(zūrgi 1503-1583) iz Prūsiskan krōnikin, pirms laīsks.