Antrā palazīnsna

Gerbā ezze kittans prūsan swentans garrjans

Ēnturs

1. Eraīnan garrjan, kawīds ast rembotha anga romova, ast swentan, sklāitewingi kaddan nō tennan — anzanan anga lāgzdin, wābalnin anga krāusjan, aūga emelna.
2. Līpa en Šakunamans.
3. Adli en Nībudin meddju.
4. Bezzan be tenesse deiwāi. Gērbsenis ezze stan.
5. Ezze krāusjan en Nībudimans be zemāitan pagār tennan.
6. Medjanikāi be medjāi.

§1. Waraprūsai ni enbāndan eraīnan anzanan anga garrjan laikāi per swentans, adder jāuku be rombhota, sta ast stawīdan, kawīdan tēt sen swāise stibbans senaūguns anga kīrs pratreppa wissans kittans sen aūktan anga plattu. Sklāitewingi, ik na garrjan aūga emelna. Stawīdai anzanai nadrāwai anga skallawjai kliptinai ēmpersin sadīna zmānintun be teinū. Waraprūsai laikāi stawīdans anga kittas pērgimis garrjans per swentan.

§2. Hennebergs peisāi ezze debīkan līpan en Skallawai, en Šakunan kāimu, kawīda, sklāits dwigubāsenjans, dīgi pastāi laikātan per swentan, beggi bēi spārts aūktan be stāran be, sklāits stan, dabber bēi rombhota,  be pagār tennan apperau di tenesses deiwammans (ikāi kliptinai be naktins).

§3. En meddjas teritōrijai stesse Nībudin parapijan dīgi bēi stawīda adli sen dwāi sena aūgusins wippjans ūnzai, kawīda dabber stalāi en 1664m. be kawīdas bildjan stwī mazīngi widātun, adder pērnai en tennan mēldi brukkusi be izdēlbi tennan, tenesses stibban erdeggusis en 1673m. en meddjas ugnis kēsman. Prei stan adlin be mālds, be wārs, be ni tēr iz Nadrāwan anga Skallawan, adder dīgi iz Zemāitijan, be Lēitawan, be tenēi stwen apperau tāšispastawans, sawinzlins, adder aulemtāi īr rūkans be penningans. Astis ast stawīda, kāi tenēi mēri ik ainunts astits paralizitan anga ainunts turri ka nika lemtan, staddan pralīzentei pra stans dwāi wippjans, mazīngi gaūtun kailūstinsnan, be dabber mazīngi aupaltun tūlan zmānins, kawīdai, pa tenēisan presnan, waīda ārstiskan spārtan be kawīdai ni gīdina si zmānintun swentan adlin, stawīda adli pastāi bilītan dīgi per  rumbùta egle be, ēintei prei tennan, zmānes bilīwusis: Eikim Rombhowa, adder dīwai iztarēi: Eikim Rommowa. Stawīdas adlis, sklāits dwigubāsenjans,  bēi tuls, beggi sklāits tennans bēi mazīngu aupaltun tūlan deīktans, kawīdans prūsiska bilā bilāi per swentan, prei perwaidīnsnan, Sƶwente [?loe]ƶuno be t.t. Sƶwenta mieste, be t.t.

§4. Sklāits stan, waraprūsai laikāi per swentan be kittans garrjans, sklāitewingi bezzan, pa kawīdsmu buwīnats retawīngjai zemmiskai deiwāi, tenēi pastai bilītan per bezdukkai, adder ainunts iz stan teīki wīrdan barzdukkai. Tikran ast en stesmu, kāi sklaitawīdai nadrāwai wis dabber bijja bezzan, beggi bārzdukai, buwīnusis pa tenesmu, škūdinats zmānimans, As mēri, kāi sta ast pikuls spīljai glaūdans sen lāngiseilingjans zmānins, adder tāns stwi tērpaui dabban, iz izbandāsenjan gi ast waīstan, kāi pa bezzu ast enwārguliskan ilgai sindītwei anga migītwei, sklāitewingi en wassaran be en kweitāsnas kēsman. En Mīmelei bēi wārika, mīliwusi en rēizans en pussideinan pamigītwei pa bezzu; ēnwangan tenā stesse paggan aumetti āumenin, adder pagaūwuns tennan ārstitun engaūwuns prābutiskan pakkajan rikīs [K]yperus, medicīnin zinānin doktōrs, be sen Dēiwas pagalban tennan izārsti, palaikāwuns tennan delli dēinas en anzanas tīmenei. Mazzi būtwei, kāi spārts smārds dussina “gilluwas jūtans” be stesse paggan tenēi jāu ni mazzi dēlatwei tikrōmiskai, tēt pikuls tērpaui zmānin nisātausnans, kāi paikīlai be sugerijja wisawīdiskans duslakiskans fantazijans, mazzi paspārtintin gezēirans ezze zemmis deīwans anga, dīwais, bezzas buwīntajans, be ka zentli wīrds bezdukkai, beggi prūsiskai, dīgi kāigi en Nadrāwai be Skallawai, wīrds bezdas zentli “bezzan”. Zentli bezdukkai — “buwīntjai pāgar bezzan anga ast pāgar tennan, tērupantai tennan”.

§5. As mēri, kāi per tennans bēi swentan wisawīdiskai garjāi, prēi kawīdans stibban dwejjina si be etkūmps senaūga. Kāigi waidinna glaubāli, en laūku, en Ragnitas regiōnei bēi stawīds anzan, kawīds pastāi bilītan per swentan; be na tennan enlīzi di sen lūzjan, pralīzi pra senaūgusins wippjans, drwūwintei, kāi stas wīrst pagalbuns.  En māise stankēsmiskasmu saddan, en Nībudimans, as turēi stawīdan rombotha krauszis [rūmbiskan (sen senaūgusins wippjans) krāusjan]; stwen as rēizan aupalla wāran zmānentin, kas madlijja si pakwēlpuns prei garrjan. Tāns ka nika miksēi pa bārdai, adder beggi as ni sergēi si be ni laikāi si prei pastippan tusnan be ēmpersdirīsnan, tāns senmaisāi si be kwaitēi aubēgtwei. Adder as etlaikāi din tenesse retawīngiskas paggan, kwaitīntei erzinātun, ka tāns segēi prei garrjan. As prasijja tūlan, adder ēst gērdau dis swajjan (anga swettin) emnin be kāi astits iz Zamaītjans. As endirēi, kāi tāns bijāi etskestun mi swāise pawīstins. Staddan aīnan swāiseisan patabbeljan (tēt pastānja bilītan kummetjai, kwēisan ketturins Tenesse Praswāikstista Brāndenburgas Kurfirsts palīkuns per māise be kīrkis astins) wakēi as prēi din, kas turēi izlaukītun din sen labban, adder stan dīgi ni walnai izpalla. Ēnwangan, pa ilgans izwīngsenjans, aīns iz māise patabbelins erzināi, kāi stas zmānents pastāits tengīntan stwi ezze waidilattu iz Zamaītjans: laipinnats tenesmu aupaltun stawīdan senaūgusjan garrjan per swāise nepātin, pastāwusin klūmbjan pra brendun lūzjan, be staddan prawestun stan malnīkan pra senaūgusjans wippjans. Waīdils wīrstits izmadlīwus iz dēiwans warrin pēr stan garrjan, stawīdasmu klūmbinsenjan ārstitun b.t.t.

As laikāwuns si stesse zmānentis līnku pastippai nipāusiskai be prasijja aūktais paminītan zamaītjan, kasse paggan tāns bēi pakwēlpuns prei garrjan be madlīwuns si. Tāns gērdau enwakīwuns Dēiwan, nadwessintei ezze pagalban per swāise nepūtin. As etrāi: labban, kāi tāns madlīwuns Dēiwan en stessei pawīstin, adder jāntei prei waīdilan, nadruwīntei na stawīdan nikānkstan pagalban, tāns laikāi si ikāigi nikrikstjāns, be as preimetti din tenesse nietrāwingjan laikāsenjan. Wārs zamaītis pagaūwa dribbintwei be wiptwei: tāns mēriwuns as wīrst din kāigi waīdilan senrissuns tengītun en pulkan; tāns immuns anktwei madlīntei etnīstin, dabber īr preidāwuns, kai teinū tāns wīrstits pastāwus izmāitintan anga pulkas līgas paggan, anga waīdilas ernertīsnas paggan, adder tenesmu nepūtin turrits būtwei wārgais. As adder eīskinuns tenesmu, kāi as ni mēri dātun din tēnstun prei swētewiskan sūndan, sklāit tāns turri tēr swāise grēkan prei Dēiwan aumadlītwei be aīns nō Din nadruwītwei, tēt Dēiws wīrst tenesmu nepūtin arwiskai galbtwei. Tāns mazzi nadruwītwei ir nō men, ik ter tāns swāise grēkan erzinālai, kāi as tenesmu ni tēr labban segīlai, adder sen pakkai preistatīnlai ēnstwendau, ēnkwendau tāns kwaitēi enpaltwei.
Staddan pra ginewīngiskan be kānkstan pamakīnsnan as ēnwangan erzināi ezze šismu wāran zamaītjan, kāi sirzdau ainuntans zamaītjans dabber ast drūktai ensadīntan, kāi stawīdai senaūgusis garjāi ni umzus tēt stebbulai pastāi ezze Dēiwu teikātan be, pa tenēisan presnan, tikrōmiskai pastānja laikātan swentai, be kāi tāns mēriwuns, ikāigi astits serrīptan, kāi stāi, kwāi, pra tenēisan madlītajans be waīdilans pamakīntai (waīdils ast izpretewīngis wīrs, dīgi kalbītajs, kas pa tenesse presnan, kalba sen Dēiwan en madlai), stawīdan garrjan tikrōmiskai teīsina, nikaddan ni astits pawērptan sklāits pagalban. Be stas zamaītis, kāigi as widāi, en swāise sīru palaikāi stawīdan presnan, ikāi teinū (mazzi būtwei iz bijjan) stan subban sirzdau kittans zamaītjans pirzdau men perklantēi.
Ēnwangan tāns pazināi, kai waīdats aīnan madlītajan, kas, ik turīlai mazīngiskan sen pakkai gaūtun šāi, prei stan garrjan, buwīntwei, ni tēr kwaitīlai sen wissan swajjan seimīnan šāi perskītwei, sklāit īr mennei turīlai būtwei debīka deiwūtisku be tēt tālis. Stu mūisesan, ik tāns tikrōmiskai enswentinlai stan garrjan. As prasīwuns, ka be kāigi zmōnjai segēi, kāi enswentinlai stawīdan garrjan. Stas wīrs gērba mennei retawīngins pawīstins, adder ezze stan as wīrst infōrmiwus labadīngewin skaitātajan en kitasmu deīktan.
Kai adder neggi stas zmānents, neggi dabber ainunts ni turīlai mazīngiskan etwartīntun si šisse garrjas paggan prei pagūnibin, as, tenesmu sēntei, laipinnuns wakītun swāise wāikans be aukīrstun stan gruntiskan wippjan, kawīds stesmu zamaītju bēi swarewīngi be kawīdse paggan stan garrjan mazēi pastātwei laikātan per swentan, pēr kan zamaītis spārtai pawārgau. Prēi stan adder preipalla ka zentlawīngi: 1) kīrtantei wippjan, mes wisāi stalāimai zūrgi garrjan, kīrtants sadenīks adder ni bei ēmpersdirīnti en tikran kērdan sāktwei prēipaus ezze krūwintismu wippjan, be brendus wippis krūwa tenesmu na pēdans, kasse paggan tāns tūls nikāi ketturins sawaītins sīrga ni delāntei nikawīdan dēlan, ikāi bei sījas kēsms; 2) stesse paggan wisāi zūrgi stalīwusjai senmaisāi si be augūbi, dīgi as, kāi pagalblai preignestasmu zmānentin, adder ankstāinai stas wippis jāu nikwēigi ni bēi.
As laipinnuns laukītun din seīlawingjai ni tēr en māise kāimu, be dīgi as subs jāi en wissans kāimans, kwei kāigi as mēriwuns, tāns mazīlai pastātwei perweztan, adder ni ezze ainuntsmu as ni mazēi erzinātun nika tikriskan, ikāi as šāi be stwen izlaīduns īr penningans. Zamaītis dīgi iznīka, be as mēri, kāi tāns turēi aupēduns stan wippjan. Pa kērdan nikas ni jāu prasijja ezze stan garrjan adder gūbi prēi di sklāits malnīkans, kwāi ebgardau wārjans.

§6. Jaūku waraprūsai swāise deiwāmans palīkei pastippans meddjans; ezze stan peisāwusis Erasmus Stella, Jodocus Willich[ius], Matth[aues] a Mechov. Stwi en nūse kēsman en Pabētjan tāutai bēi debīkan meddjan, adder garrjan lāndis en stesmu meddjan stēimans zmānimans sugerijja spārtan nāidan. Anga wa en Prūsas be Zemāitijas arāiku ast meddjaniks, kawīds pastānja bilītan per swentan, en kawīdsmu kelli buwīntjai nika ni kīrta, bijjantei, kāi deiwāi, buwīntei en stesmu meddjaniku, wīrst spārts škūdinusis.

Mātis Prātorius