Glabbis

Prūsiska Rāmawas Uniwersitāti

En 2013 m. Steffens Kessleris (Greifswalds) be Steffens Mōsmans (Mančesteris) en latīniskasmu Pāulis Wenecijīnas traktātu Logica parva aupallusis be preistatinnusis zinānikamans nawwan prūsiskan nōpeisan, peisātan en 1440 m.

Miksis Petrus Wickerau aupeisāwuns traktātas āupeisan en Krētai en 1440 m.

Ānkstais stan prūsiskan nōpeisan mazēi preipeisātun prūss Pēteris Turnaws (iz Talkemītan en Wārmai), kawīds bēi en Krētai en 1422 m. be aupeisāwuns stan traktātan pirzdau stan Petrun Wickerau.

Kaddan gi Kessleris be Mōsmans bandāi eīskintun be talkautun stan tekstan kāigi leītawiskan, be panzdau Lemeškins ermēriwuns plattun kōntekstan, adder reālai ni mazēi rekōnstruitun stan tekstan beggi ka tāns ermēriwuns, sta entikriskai ermēritan, stesse pagan Glabbis iz Prūsiskan Rāmawas Uniwersitātin nadāi swāise tekstas interpretācijan. Glabbjas kakīnsli: paprestun ka en tekstu ast jāu naturālai widātan per tēntiskan prūsiskas billas tērpautajan be nika nawwan ni ermēritwei.

1. Ōrigināls teksts:

Atonaige maian meilan am ne wede maian

wargan // Thaure ne ſtonais po picvſſen

abdolenai galei ragai / Stonais po leipen zaidiantȇ

acha peda bete medde /

 

1. Tēntiskan prūsiskan / Modern Prussian:

 

1. Etnīka majjan mīlan,                     / Stānjais majjan mīlan
2. men ni wedda majjan wārgan.
3. Tāure, ni stānjais pa Pikullan     / Tāure, ni stānjais pa pjāusin
4. ebdelīntjai gallai raggai!
5. Stānjais pa līpan zēidjantjai
6. ikāi pēda bitti meddu!

 

1. Word-by-word translation:

1. Etnīka majjan mīlan, / Stānjais majjan mīlan,

Отошла моя любовь     / Стань моей любовью,

Praėjo mano meilė          / Tapk mano meile,

My love passed                / Become my love,

 

2. men ni wedda majjan wārgan. / as ni waīda majjan wārgan.

меня не ведёт  моё   зло (злость).  /  я не знаю моё зло (мою злость)

manęs neveda mano blogis (pyktis). /  nežinau mano blogio (pykčio)

my evil (fury) doesn’t lead me            /   I don’t know my evil (fury)

 

3. Tāure, ni stānjais pa pikullan / pa pjāusin

Тур,   не стань    по  чёрту (/под чёртом, сосной)

Taure, netapk (/nestok) po Velniu / pušim

O aurochs, don’t become (don’t stay / stand) under (along) the devil / pine tree

 

4. ebdelīntjai gallai raggai!

обделяющие на смерть рога

apdalijantys   mirčiai  ragai

horns doomimg to death

 

5. Stānjais pa līpan zēidjantjai

Стань   по липе играя (строя)

Tapk (/stok) po liepą (liepa) žaidžiant (žiedžiant)

Become (stay/stand) a playing one (building one) under (along) a linden tree

 

6. ikāi pēda bitti meddu!

как несёт пчела мёд

kaip neša bitė medų

like a bee caries a honey!

 

1. Approximate translation:

1 sīntaksisks līgmens:

*Прошла моя любовь, [но] моё зло (/злость) не завладело мной.

Тур, не становись рогами, обрекающими на смерть под [воздействием] чёрта!

Стань играющим (строящим) под [воздействием] липы как несёт пчела мёд!

 

*Praėjo mano meilė, [bet] mano blogis (pyktis) manęs neapėmė/neužvaldė/nebeveda.

Taure, velnio veikiamas netapk mirties ragais!

Po liepos [galia/galybe] tapk žaidžiančiu (statančiu/kuriančiu) kaip nešanti medų bitė!

 

*My love is gone [but] it didn’t make me furious (evil).

O aurochs, don’t become horns of death under [the influence] of the devil!

Become a creating one/playful one under [the influence] of a linden tree like the bee that carries the honey!

 

* – 2 wariānti:

“become my love, my evil doesn’t lead me”

 

2 sīntaksisks līgmens:

*My love is gone [but] it didn’t make me furious (evil).

O aurochs, don’t stay/stand under the devil (/pine tree) dooming **horns to death!

Stay/stand under of a linden tree creating /(blooming / playing) like the bee that carries the honey!

* – “stay my love, my evil doesn’t lead me”

**- if it were “raggans”

 

1. Delli komentārai ezze wīrdans, kawīdai ni ast pastippai eiskwāi:

Galwas kakīnsli dirītun ka skaitāntjai izēit naturālai paprestun per tēntiskan Prūsiskas Billas tērpautajan. Be galwas prōbleman per Lemeškinan ast: tāns ni tērpauja prūsiskan billan, stesse paggan tāns ermēri fantastiskans wariāntins. Tāns enlaukīwuns dwāi prūsiskans pawīstins – “Atonaige” be “Kaīls rikīs, tū ni jāu labban assei tēwelis…”. Prei abbans nōpeisans tāns ermēriwuns plattun folklōriskan kōntekstan, adder sēn stan kōntekstan tenesmu tēt īr ni izpalla etteikātun neggi pirman, neggi āntran nōpeisān. Ni ast eīsku pēr ka imtun kōntekstan, ik sta ni pagalba?

1.

Atonaige. (?) immuns ato- kāigi prefiksan et-: “et- & nīktwei”. Mazzi būtwei en prūsisku ānkstais bēi dīgi werban sen kittan wōkalisman etnaiktwei, tēnti turrimai tēr kauzatīwan naikīntun. Palīnka prasīsenis kawīda turīlai būtwei werbas etnīktwei zentlisnā. Teinū as immuns zentlisnan “iznīktwei”, adder ik mēritwei pa mōdelan “giwītwei-etgiwītwei” mazibūt etnīktwei turēi emprīkiskan zentlisnan – “segītun tēt, kāi ni nīklai”? En šismu kōntekstu būlai: “mīlan, kawīdan jāu bēi nigīwan, etkūmps pastāi gīwan”. Tēt arwi mazīlai būtwei beggi tekstas prāts ast stawīds: ni prawerru aulaūtwei, adder etskītwei be giwītwei.

Lemeškins nadāi widātun en wīrdu “atonaige” wīrdan “stānjais”. Ikāigi Wickerau mazēi mēritwei, kāi sta ast madla per Adōnajan. Stesse paggan tāns peisāits stwi a- en deīktu s-. Sta mazīlai būtwei. Adder tēt preslē ni ast labā, beggi tēt āntran werban (wedda) dīgi turīlai būtwei en imperatīwu.

“Stānjais majjan mīlan, men ni wedda majjan wārgan” – sta būlai brendu paprestun.

1) “become my love, my evil doesn’t lead me”

2) “stay my love, my evil doesn’t lead me”

 

Subs Lemeškins nadāi pastippai fantastiskan wersijan:

“stānjais pa zallawas garrju mīlai, beggi zallawas garrjan ni wedda en wārgan” !!!

Stwi “majjan” tāns papresta kāigi “zallawas garrjan”, ka ast pastippai absurdan.

2.

wede – mazīlai dīgi būtwei waīda (waīstun). Autōrs mazēi ni izbilītun stwi diftōngan -aī-, adder kirdītun din kāigi ē.

3.

Thaure – “tāurs”, wōkatiws.

 

ſtonais – “stātwei /pastātwei”, imperatīws, 2 sg.

Mennei perwaidinnas, kāi šī kōnstrukcija sen “stānjais” dāst mazīngiskan paprestun stan tekstan na dwāi preslis līgmenins (sen sīntaksiskan spīlin):

1) stānjais raggai “become horns!”

2) stānjais pa “stay/stand under…!”

po picvſſen – pa Pikullan, Pikuls. Aupeisātajas Wickerau blānda, ss en deīktu ll. Ezze konstrukcijan be preslin, stwi mazīngi mēritwei ezze līnkjan ikāigi “ēitwei pa pintin, pa pikullan”, “skrāistwei pa līpan”; dīgi ezze “pa” kāigi “pa prātin”. Adder prō stan waidīnta endelinsnā – pikullas, panzdau līpas.

Lemeškins nadāi paprestun sta kāigi “pa pjāusin” be sta ast labs prāts, adder semāntiskai “pa pikullan” be “pa pjāusin“, perwaidinnas, būlai spārts palīgu – chtōniskas endēlinsnas prāts.

 

4.

abdolenai – (?) immuns “eb & delītun”, tēntisks particīps, pa stan lōgikin, kāi pa “pa līpan” ēit tēntisks particīps.

Adder na āntran līgmenin, sta mazīngi paprestun kāigi adwerban.

 

galei – immuns kāigi dātiws ezze “gals”, tēr stwi ast dialektiska fōrmi “galla”. LKŽ dīgi turri genniskas gēnerjas “gallas” fōrmin – gala.

 

5.

zaidiantȇ – (?) anga turēimai palīgun wīrdan “zāistun” kāigi en leītawiskasmu (žaisti) anga stwi ast “zēistun“. Ik ānkstais turēimai abbans wīrdans, stwi mazīlai būtwei spīli stēisan zentlisnan. Tēt dīgi stwi mazīngi turītun en galwai mazīngiskan, kāi en šismu dialektu šis wīrds dālai asociācijan sen leīt. žydintis “kweitānts”.

 

6.

acha – (?) immuns “ikāi” kāigi “ikāigi” beggi stwi iz kōntekstan ast akiwīstan, kāi ast palīginsenis.

 

peda – pēda, pēstun, sg 3.

 

1. Interpretācija.

En tekstu galwas prāts pastāi gruntints na ōpozīcijan: wārgan-mīlan, tāurs-bitti, pikuls (pjausē)-līpa. Lemeškins nadāi stwi widātun folklōriskan tekstan (ebklantīsenjan), adder mennei perwaidinnas, kāi šis teksts tūls palīgus autōriskai poēzijai (ni ast ni aīns ebklantīsenis sen palīgun mōdelan, kāigi kwaitīlai turītun Lemeškins).

Pēteris Turnaws studīwuns lōgikin en Prāgai. Tāns mazēi stwi tērpautun ainuntkawīdan lōgikis izbilīsnan. Na prūsiskan tradīciskan gruntan tāns mazēi tikīntun kliptinnin “alkēmiskan” tekstan (en Prāgai bēi alkēmiska mōdi) ezze transfōrmācijan. Alkēmijas kakīnsli ast naseīljas transmutācija. Stwi galwas erōjs turri praēitwei Tāuras stādijan, sēitan sen pikullas /pjāusis endēlinsnan be aulaūtwei, kāi mazīlai etskītwei be tēt transfōrmītun si en Bittin. Praēisenis iz Zemmis elemēntan en Winnas elemēntan. Līpa (līpas kweitasnā) be meddu mazēi būtwei kāigi folklōriska Izwanginewīngiskas izbilisnā, paligī alkēmiskasmu aūsu (alkēmenikai mazzi perwartīntun wissan metallan en aūsan). Be subba Bitti ast dabbas “alkēmeniks”. Tenā perwartinna kwēitjas nektaran en meddu. Stesse paggan stwi būlai swarewīngi seisnā (anga asōciācija) sen līpas kweitāsnan (zaidiantȇ / žydėti). Tēt dīgi Bitti tikinna waskan be zēidja sen tennan kārjans, kawīdai turri izwanginewīngin fōrmin. S.a. Zēidja “builds” / *Zāidja “plays” jāu stas, kas aulaūja be praēit en kittan līgmenin – Bittis līgmenin.

Kittapausiskai ast interessanti kelli tūlan stwi mazēi endēlintun reāls līpas kults, kawīds en XV mts. en Prūsai dabber bēi drūkts? Tēt dīgi reāls tāuras apperausnas kults (pa pjāusei)? Ezze apperausnan stēisan tāuran pa pjāusei nika ni ast waīstan iz krōnikins. Pastippai kitawīda pawīsts ast tāuras / zambras medjāni. Mazibūt Turnaws turēi en galwai kurwas apperausnan ka arwiskai preipalla en debīkans swentikans.